Hiện nay các công ty, doanh nghiệp da giày tại Việt Nam chủ yếu vẫn là gia công và sản xuất giày thuê cho các doanh nghiệp nước ngoài, chứ chưa có nhiều thương hiệu nổi tiếng nào, ngoài Banuli và Biti's. Nói đến gia công thuê thì lợi nhuận các cơ sở sản xuất giày dép nhận được rất thấp, hơn nữa còn bị phụ thuộc khá nhiều vào các điều khoản quy định từ đối tác.

Một vấn đề khó khăn nữa mà các doanh nghiệp ngành da giày phải đối mặt chính là vấn đề về nguyên liệu. Hiện nay khoảng 80% nguyên liệu phụ thuộc nhập khẩu từ nước ngoài bởi vì chưa có một cơ sở nội địa nào có thể tự sản xuất nguyên liệu. Từ đó dẫn tới nhiều rủi ro không lường hết được. Một ví dụ từ Công ty giày Minh Diệu, trong tuần vừa rồi, phía nhà cung cấp thông báo do tình hình cung cầu và sự cố nên giá nguyên liệu tăng đột xuất 30- 35% so với tháng 5/2017 và thậm chí còn không đủ nguyên liệu để cung cấp theo giá mới. Cũng tương tự như thế, với sản phẩm mút xốp PU, thành phần nguyên liệu chính để cấu thành nên sản phẩm là TTE đã tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Thực tế hiện nay, các xưởng gia công giày dép vay vốn nước ngoài không hoàn lại hàng tỷ USD nhưng tất cả nguyên liệu của họ đều được sản xuất khép kín hoặc có kênh cung cấp riêng. Ngay từ đầu Việt Nam chưa có những chính sách phát triển phù hợp ở lĩnh vực này. Đối với các nước, họ đã có quy định rõ ràng: trong thời gian đầu các doanh nghiệp giày da phải tự lo đầu tư tất cả mọi thứ, được hưởng những chính sách ưu đãi nhưng trong từng giai đoạn doanh nghiệp phải nội địa hóa bao nhiêu phần trăm, sử dụng nguyên liệu trong nước theo một tỷ lệ nhất định, phải sử dụng lao động địa phương, tạo công ăn việc làm cho người bản địa,… Tuy nhiên, nước ta lại đang thiếu những quy định ràng buộc đó nên hàng chục năm qua, các công ty sản xuất giày da lớn trong ngành da giày cứ thế tự biên tự diễn, chỉ duy nhất sử dụng lao động của Việt Nam. Khi nhu cầu ít thì các doanh nghiệp nội địa muốn làm công nghệ phụ trợ cũng không có thị trường đầu ra cho sản phẩm. Vì vậy, muốn ngành da giày phát triển cần phải có sự phát triển đồng bộ từ công nghiệp phụ trợ.

Ngoài ra, muốn phát triển được công nghiệp phụ trợ thì bản thân ngành công nghiệp giày dép cũng phải phát triển. Đây là một bài toán hóc búa giống như câu chuyện con gà có trước hay quả trứng có trước. Thông thường, chúng ta phải đi từ những cái có sẵn, tức là từ những cơ sở sản xuất giày dép, họ có sẵn thị trường, công nghệ, máy móc, kinh nghiệm… Và cũng cần phải có lộ trình để chuyển giao, thu hút giúp thị trường giày dép nội địa phát triển. Cũng giống như ngành công nghiệp xe hơi, tới nay chúng ta hoàn toàn “trắng tay” do không có những chính sách bắt buộc, nên các doanh nghiệp Việt chủ yếu đi lắp ráp, chứ chưa thể tự sản xuất được.

Muốn kích thích tất cả điều đó, quan trọng là phải có môi trường kinh tế lành mạnh và nhu cầu phát triển phù hợp. Tất cả những chính sách khuyến khích ưu đãi đầu tư của nước ngoài đối với những sản phẩm số lượng lớn và quan trọng thì Nhà nước cần phải xem xét lại về nghĩa vụ, trách nhiệm của những nhà đầu tư đó đối với thị trường nội địa. Nếu Chính phủ không làm quyết liệt, không có định hướng rõ ràng, minh bạch thì nền kinh tế nói chung, ngành da giày nói riêng khó có thể phát huy được vai trò và bản năng vốn có của nó.

Xem thêm phát triển bền vững cho ngành da giày tại đây https://banuli.vn/phat-trien-ben-vung-cho-nganh-cong-nghiep-giay-dep-viet-nam.html