Đi tìm nguyên nhân cho sự tăng trưởng thấp của ngành giày da Việt Nam

04/02/2020 | Banuli

Mặc dù được hưởng rất nhiều cơ hội giảm thuế từ các Hiệp định thương mại tự do nhưng mức tăng trưởng xuất khẩu giày da Việt Nam trong năm 2017 chưa đáp ứng được kì vọng đã đặt ra. Trong khi đó, các công ty sản xuất giày dép trong nước chiếm đến 77% trong tổng số 800 doanh nghiệp sản xuất da giày, nhưng chỉ chiếm 35% kim ngạch xuất khẩu, phần còn lại thuộc về 23% các doanh nghiệp FDI.

giay-da-nam

Các doanh nghiệp nội vẫn còn yếu thế trước các doanh nghiệp ngoại

Tính đến cuối năm 2017, Việt Nam là nước xuất khẩu giày da lớn thứ 3 trên thế giới về trị giá và có mặt trong top 3 nước sản xuất giày dép lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, ngành giày da vẫn được cho là tăng trưởng rất thấp bởi phần lớn kim ngạch xuất khẩu lại do các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nắm giữ.

Hiện nay, Việt Nam có khoảng hơn 800 công ty sản xuất da giày tập tủng chủ yếu tại khu vực phía Nam, trong đó chủ yếu tại 3 tỉnh Bình Dương, Tp. HCM và Đồng Nai. Trong con số 800 đó, có khoảng 184 doanh nghiệp FDI, chiếm 23% nhưng đáp ứng hơn 65% kim ngạch xuất khẩu, còn doanh nghiệp trong nước mặc dù chiếm tới 77% nhưng chỉ đáp ứng 35% kim ngạch xuất khẩu. Mặt khác, doanh nghiệp nội địa trong ngành da giày phần lớn đều làm hàng gia công, tỷ lệ nội địa thấp vì còn nhập khẩu nhiều nguyên phụ liệu từ nước ngoài. Hiện mới chỉ đáp ứng được 30% da thuộc và giả da. Trong khi đó, sản xuất nội địa mới chỉ đáp ứng được 40% nhu cầu tiêu thụ sản phẩm giày da nam trong nước. Sản phẩm giày dép nội địa tiêu thụ trên thị trường chủ yếu thuộc phân khúc thấp và trung cấp.

Thị trường giày dép nội địa đang phải chịu sự cạnh tranh quyết liệt từ hàng nhập khẩu Trung Quốc và nước ngoài. Trong đó riêng sản phẩm giày da nam cao cấp ngoại đang chiếm tới 60% thị phần. Các sản phẩm thuộc phân khúc cao cấp của Việt Nam sản xuất hiện đã có nhưng rất ít và vẫn bị lép vế trước các thương hiệu giày lớn trên thế giới. Hơn thế nữa, các sản phẩm của các doanh nghiệp nội lại phải đối mặt với nạn hàng giả, hàng kém chất lượng ngay khi rời xưởng ra thị trường. Vì vậy, sản xuất hàng tiêu thụ nội địa chỉ dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, còn những doanh nghiệp có quy mô lớn lựa chọn giải pháp an toàn là tập trung vào sản xuất hàng xuất khẩu.

giay-da-nam

Thiếu sản phẩm chất lượng

Nếu muốn tận dụng được cơ hội giảm thuế các hiệp định thương mại tự do, các doanh nghiệp da giày trong nước phải phát triển được các chuỗi liên kết nội địa để tạo ra những sản phẩm có giá trị và chất lượng cao hơn thay cho việc chỉ làm gia công thuần túy. Để hưởng lợi từ việc tham gia TPP, tất cả những nguyên phụ liệu đều phải sản xuất trong nước hoặc trong khối. Do vậy, các doanh nghiệp FDI có tiềm lực mạnh mẽ sẽ có khả năng đầu tư vốn vào những nhà máy lớn tại Việt Nam để hưởng lợi thế từ TPP và đầu tư từ khâu sản xuất đến cả khâu cung cấp nguyên phụ liệu. Trong khi đó, các doanh nghiệp da giày Việt với vốn ít, khả năng nội địa hóa chưa cao sẽ gặp rất nhiều khó khăn và thách thức.

Khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Châu Âu có hiệu lực, doanh nghiệp da giày Việt Nam còn phải đối mặt với vấn đề liên quan đến chất lượng hàng hóa. Để xuất khẩu sang EU, các sản phẩm hàng hóa phải đạt các điều khoản quy định về vệ sinh, môi trường, lao động và quy trình công nghệ. Điều này sẽ là một khó khăn không nhỏ cho các xưởng gia công giày dép nhỏ và vừa của Việt Nam để có thể đáp ứng được những yêu cầu đó do năng lực kỹ thuật, máy móc và vốn còn hạn chế. Mặt khác, tỷ lệ nội địa của các doanh nghiệp da giày Việt còn rất thấp nên chưa chiếm được giá trị cao. 

Giải pháp lúc này là điều chỉnh lại Quy hoạch ngành da giày để phù hợp với với nhu cầu và tốc độ phát triển của ngành. Đồng thời, cần thiết để hình thành một mạng lưới công nghiệp da giày trên phạm vi cả nước và phân bố hợp lý hơn về năng lực sản xuất da giày giữa các khu vực trong nước.

Tag :